Kurumlar Vergisi Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Kurumlar Vergisi Nedir?

Kurumlar vergisi, bir hesap dönemi içinde elde edilen safi kurum kazancı üzerinden hesaplanan ve ödenen bir vergi türüdür. Kurumlar vergisi mükellefleri, anonim şirketler, limited şirketler, komandit şirketler, kooperatifler, dernekler, vakıflar, iktisadi kamu kuruluşları ve benzeri kurumlardır.

Kurumlar Vergisi Kanunu

Kurumlar vergisi, Kurumlar Vergisi Kanunu hükümlerine göre hesaplanır ve ödenir. Kurumlar Vergisi Kanunu, 14 Ocak 1961 tarihinde kabul edilmiş ve 1961 yılından beri yürürlüktedir.

Kurumlar Vergisi ve Türkiye’deki Uygulamaları

Türkiye'de kurumlar vergisi, genel olarak %20 oranında uygulanmaktadır. Ancak, bazı kurumlar için bu oran daha düşük veya daha yüksek olabilir. Örneğin, Ar-Ge yapan kurumlar için kurumlar vergisi oranı %10'dur. Ayrıca, küçük ve orta ölçekli işletmeler için kurumlar vergisi oranı %17,5'tir. Kurumlar vergisi, Türkiye'nin en önemli vergi türlerinden biridir. 2023 yılında kurumlar vergisi gelirleri, toplam vergi gelirlerinin yaklaşık %22'sini oluşturmuştur.

Kurumlar vergisi, şirketlerin kazançlarından bir kısmının devlete aktarılmasını sağlar. Bu vergi, devletin gelirlerini artırmak ve kamu hizmetlerini finanse etmek için kullanılır. Ayrıca şirketlerin yatırım ve istihdam kararlarını da etkileyebilir. Yüksek kurumlar vergisi oranları, şirketlerin yatırım ve istihdam yapma kararlarını olumsuz etkileyebilir.

Kimler Kurumlar Vergisi Ödemekle Yükümlüdür?

Kurumlar vergisi mükellefleri, Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 1. maddesinde sayılan kurumlardır. Buna göre, kurumlar vergisi mükellefleri şunlardır:

• Sermaye şirketleri
• Kooperatifler
• İktisadi kamu kuruluşları
• Dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler
• İş ortaklıkları

Sermaye Şirketleri

Sermaye şirketleri, anonim şirketler, limited şirketler ve komandit şirketlerdir. Sermaye şirketleri, tüzel kişiliğe sahip oldukları için kurumlar vergisi mükellefidir.

Sermaye şirketlerinin kurumlar vergisi mükellefi olmaları için aşağıdaki şartları taşımaları gerekir:

• Tüzel kişiliğe sahip olmaları
• Ticaret siciline kayıtlı olmaları
• Ticari kazanç elde etmeleri

Sermaye şirketlerinin kurumlar vergisi oranı, genel olarak %20'dir. Ancak, bazı sermaye şirketleri için bu oran daha düşük veya daha yüksek olabilir. Örneğin, Ar-Ge yapan sermaye şirketleri için kurumlar vergisi oranı %10'dur. Ayrıca, küçük ve orta ölçekli sermaye şirketleri için kurumlar vergisi oranı %17,5'tir.

Kooperatifler ve İktisadi Kamu Kuruluşlar

Kooperatifler, ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini sağlamak amacıyla kurulan tüzel kişiliklerdir. İktisadi kamu kuruluşları ise kamu idare ve kuruluşlarına ait veya bağlı olan tüm iktisadi işletmeleri kapsar.

Kooperatifler ve iktisadi kamu kuruluşları, kurumlar vergisi mükellefidir. Ancak, bunların kurumlar vergisi oranı, genel olarak %10'dur.

Kooperatiflerin ve iktisadi kamu kuruluşlarının kurumlar vergisi mükellefi olmaları için aşağıdaki şartları taşımaları gerekir:

• Tüzel kişiliğe sahip olmaları
• Ticaret siciline kayıtlı olmaları
• Ticari kazanç elde etmeleri

Kooperatiflerin ve iktisadi kamu kuruluşlarının kurumlar vergisi oranı, aşağıdaki gibidir:

• Kooperatifler: %10
• İktisadi kamu kuruluşları: %10

Kurumlar vergisi mükellefleri, elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden kurumlar vergisi öderler. Safî kurum kazancı, kurum kazancının gelir ve giderlerin kanuni ve ticari esaslara göre tespit edilen net tutarıdır.

Kurumlar Vergisi Mükellefiyetinin Kapsamı

Kurumlar vergisi mükellefiyetinin kapsamı, Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 3. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, kurumlar vergisi mükellefiyeti, kanunî veya iş merkezinin Türkiye'de bulunmasına göre tam mükellefiyet veya dar mükellefiyet olarak ikiye ayrılır.

Tam Mükellefiyet

Tam mükellefiyete tabi olan kurumlar, Türkiye'de kanunî veya iş merkezi bulunan kurumlardır. Tam mükellefler, Türkiye içinde ve dışında elde ettikleri tüm kazançları üzerinden kurumlar vergisi öderler.

Tam mükellefiyete tabi olan kurumlar şunlardır:

• Türkiye'de kanunî merkezi bulunan sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıkları
• Türkiye'de iş merkezi bulunan sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıkları

Dar Mükellefiyet

Dar mükellefiyete tabi olan kurumlar, Türkiye'de kanunî veya iş merkezi bulunmayan kurumlardır. Dar mükellefler, Türkiye'de elde ettikleri kazançları üzerinden kurumlar vergisi öderler.

Dar mükellefiyete tabi olan kurumlar şunlardır:

• Türkiye'de kanunî merkezi bulunmayan sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıkları
• Türkiye'de iş merkezi bulunmayan sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıkları

Yabancı Kamu Kuruluşları ve Dernek/Vakıf İşletmeleri

Yabancı kamu kuruluşları, Türkiye'de kanunî veya iş merkezi bulunmasa bile, Türkiye'de elde ettikleri kazançlar üzerinden kurumlar vergisi öderler.

Dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler, dernek veya vakıfların tüzel kişiliği dışındaki iktisadi faaliyetlerini yürüten işletmelerdir. Dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler, dar mükellefiyete tabidir. Ancak, bu işletmelerin elde ettikleri kazançlar, dernek veya vakıfların elde ettiği kazançlara dâhil edilir ve dernek veya vakıfların vergilendirilmesi esastır.

Kurumlar Vergisi Oranları ve Hesaplama Yöntemleri

2024 Kurumlar Vergisi Oranları

2024 yılında kurumlar vergisi oranları, genel olarak %20'dir. Ancak, bazı kurumlar için bu oran daha düşük veya daha yüksek olabilir.

Kurumlar Vergisi Oranları

Kurumlar Vergisi Nasıl Hesaplanır ve Ödenir?

Kurumlar vergisi, safi kurum kazancı üzerinden hesaplanır. Safi kurum kazancı, kurum kazancının gelir ve giderlerin kanuni ve ticari esaslara göre tespit edilen net tutarıdır.

Kurumlar vergisi, hesap dönemi içinde elde edilen safi kurum kazancı üzerinden hesaplanır. Hesap dönemi, takvim yılı veya 12 aydan az olmamak üzere şirket sözleşmesi ile belirlenebilecek bir dönemdir.

Kurumlar vergisi, hesap döneminin sonundan itibaren 4 ay içinde beyan edilir ve ödenir.

Kurumlar vergisi beyannamesi, elektronik ortamda Gelir İdaresi Başkanlığı'na gönderilir.

Kurumlar vergisi ödenecek tutar, beyannamede belirtilen safi kurum kazancı üzerinden hesaplanan vergi tutarıdır. Kurumlar vergisi, beyannamenin verildiği ayın sonuna kadar ödenir.

Kurumlar Vergisi Hesaplama Yöntemleri

Kurumlar vergisi, aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanabilir:

Kurumlar Vergisi = (Safi Kurum Kazancı x Vergi Oranı) / 100

Örneğin, 2024 yılında 1.000.000 TL safi kurum kazancı elde eden bir şirket, %20 kurumlar vergisi oranı üzerinden 200.000 TL kurumlar vergisi öder.

Kurumlar Vergisi = (1.000.000 x 20) / 100 = 200.000

Kurumlar vergisi hesaplamasında, aşağıdaki indirimler yapılabilir:

• Kurumlar vergisi beyannamesi ile birlikte beyan edilen ve Kanunda belirtilen şartlara uygun olarak yapılan bağış ve yardımlar
• Kurumlar vergisi beyannamesi ile birlikte beyan edilen ve Kanunda belirtilen şartları taşıyan zararlar
• Kurumlar vergisi beyannamesi ile birlikte beyan edilen ve Kanunda belirtilen şartları taşıyan geçici vergi bedelleri

Kurumlar vergisi, Türkiye'nin önemli vergi gelirlerinden biridir. 2023 yılında kurumlar vergisi gelirleri, toplam vergi gelirlerinin yaklaşık %22'sini oluşturmuştur.

Kurumlar Vergisi Beyannamesi ve Ödeme Süreçleri

Kurumlar Vergisi Beyannamesinin Hazırlanışı

Kurumlar vergisi beyannamesi, elektronik ortamda Gelir İdaresi Başkanlığı'na gönderilir. Kurumlar vergisi beyannamesi, aşağıdaki bilgileri içermelidir:

• Kurumların unvanı, adresi ve vergi kimlik numaraları
• Hesap döneminin başlangıç ve bitiş tarihleri
• Safi kurum kazancı
• Kurumlar vergisi matrahı
• Kurumlar vergisi
• Hesaplanan kurumlar vergisinin tahakkuk tarihi
• Hesaplanan kurumlar vergisinin ödenmesi gereken tarih

Kurumlar vergisi beyannamesi, her hesap dönemi için ayrı ayrı düzenlenir. Hesap dönemi, takvim yılı veya 12 aydan az olmamak üzere şirket sözleşmesi ile belirlenebilecek bir dönemdir.

Kurumlar vergisi beyannamesi, hesap döneminin sonundan itibaren 4 ay içinde verilir.

Kurumlar Vergisi Ödeme Zamanları ve Yöntemleri

Kurumlar vergisi, beyannamenin verildiği ayın sonuna kadar ödenir. Kurumlar vergisi, aşağıdaki yöntemlerle ödenebilir:

• Banka veya posta yoluyla
• Gelir İdaresi Başkanlığı'nın internet sitesinden

Kurumlar vergisi, peşin veya taksitli olarak ödenebilir. Peşin ödemelerde, %2 oranında indirim uygulanır.

Kurumlar Vergisi İndirimleri ve Muafiyetleri

Kurumlar Vergisi İndirime Konu Olabilir Mi?

Kurumlar vergisi, aşağıdaki indirimlere konu olabilir:

• Bağış ve Yardım İndirimi
• Zararlar İndirimi
• Geçici Vergi Bedelleri İndirimi

Kimler Kurumlar Vergisinden Muaftır?

Aşağıdaki kurumlar, kurumlar vergisinden muaftır:

• Devlet ve il özel idareleri
• Belediyeler
• Kamu iktisadi teşebbüsleri
• Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları
• Dernekler, vakıflar ve bunların iktisadi işletmeleri
• Kooperatifler
• Kamu yararına çalışan dernekler
• Spor kulüpleri
• Yabancı devletler ve uluslararası kuruluşlar

Kurumlar vergisi muafiyeti, kurumlar vergisi beyannamesi ile birlikte talep edilir.