Gümrük Beyannamesi Nedir? Nasıl Verilir?

İthalat veya ihracat işlemleri gerçekleştiren işletmeler için gümrük beyannamesi zorunlu bir belgedir. Bu belge ürünlerin sınırdan sorunsuz bir şekilde geçişini sağlamak için önemlidir. Beyannamenin doğru bir şekilde hazırlanması hem maliyet hem de zaman açısından kritik bir adımdır. Bu evrak, gümrükten geçecek malların türünü, miktarını ve değerini bildirmek amacıyla düzenlenir.

Hemen E-ticaret'e Başlayın!

E-ticaret adım atmadan önce, IdeaSoft e-ticaret yazılımlarını ücretsiz deneyebilirsiniz.

Hemen Ücretsiz Deneyin!

Gümrük Beyannamesi Nedir?

Gümrük beyannamesi, uluslararası ticarette ürünler gümrükten geçerken gümrük memurlarına sunulması gereken bir belgedir. Bu belge, ithalat veya ihracat işlemlerinin başlarken ticareti yapılan ürün veya hizmetlerin tüm detayları belirtmek amacıyla hazırlanır. Bu belge üzerinde beyan edilen ürünlerin gümrük vergisi hesaplanırken belge üzerinde bulunan belgeler esas alınır. 

Bu yüzden gümrük beyannamelerinin doğru ve eksiksiz bir şekilde doldurulması gerekir. Eksik veya yanlış bilgiler vermek gümrük işlemlerinin gecikmesine veya ek maliyetlere neden olabilir.

Gümrük Beyannamesinde Yer Alması Gereken Bilgiler Nelerdir?

Bir gümrük beyannamesi doldurulurken belirli bilgilerin eksiksiz ve doğru bir şekilde belirtilmesi önemlidir. Bu bilgiler aşağıda sıralanmıştır:

• Gönderici ve alıcıya ait kimlik, iletişim ve adres bilgileri
• İhracat işlemleri için ‘EU’ veya ‘EX’ kodları
• Ürün veya birden fazla kategoride varsa ürünlere ait formlar
• Ürünler ve yükleme detayları
• Beyan edilen eşyaların toplam kalem adedi
• Malların hangi taşıma yöntemiyle (kara, deniz, hava vb.) gönderildiği bilgisi
• Taşımayı yapan lojistik firması ile ilgili bilgiler
• Ürünlerin ithalatı veya ihracatı işlemi için referans numarası
• Mali müşavir ya da serbest muhasebecilerin kimlik ve iletişim adresleri
• Ürünlerin alıcısına ait bilgiler
• Ürünlerin gönderileceği ülke ve kodu
• Menşei ülke bilgisi
• Malın ticari değerini belirten fatura detayları
• Eşyanın brüt ve net ağırlığı
• Özel izin ve ek belgeler
• Vergi hesaplamaları
• Beyannamenin düzenlendiği yer ve tarih

Gümrük Beyannamesine Hangi Belgeler Eklenir?

Gümrük beyannamesinde bulunması gereken belgeler, yapılan ticaretin niteliği, eşyanın türü ve ilgili gümrüğe göre değişiklik gösterir. Ancak, genele bakıldığında belgeler, ürünlerin kimler arasında ticarete konu olduğunu, taşınma koşulları veya bazı özel durumlarda sertifika veya laboratuvar analiz sonuçlarını içerir. Ayrıca, malın ithalat veya ihracatında vergi ve muafiyetine ilişkin belgelerin de beyannameye eklenmesi zorunludur. Bu yüzden net bir liste yoktur ancak gümrük beyannamesine ek olarak gerekli olan başlıca belgeler şunlardır:

• İthalat veya ihracat izin belgeleri
• Eğer varsa vergi indirim ve muafiyetleri
• Türkiye'ye ithali öngörülen eşyalar için gerekli izin veya uygunluk belgeleri
• İthalat Rejim Kararlarına göre gerekli olan belgeler

Gümrük Beyannamesi Kodları Nelerdir?

Gümrük beyannamesi kodları uluslararası ticarette malların sınıflandırılması amacıyla kullanılır. Aynı zamanda doğru tarife, vergi ve kısıtlamaların belirlenmesine de yardımcı olur. Her işlem türü için kullanılan kodlar farklılık gösterebilir. Ancak en yaygın kodlar şunlardır:

• HS Kodu: Dünya Gümrük Örgütü tarafından oluşturulan HS kodu ürünleri tanımlamak için 6 haneli bir numara kullanılır. HS kodunun ilk iki hanesi malın genel kategorisini, üçüncü ve dördüncü haneler daha spesifik alt kategoriyi, beşinci ve altıncı haneler ise malın detaylı tanımını ifade eder.
• EU Kodu: Avrupa Birliği’ne üye olan ülkeler arasında yapılan ticari işlemler için kullanılan bir koddur ve ürünlerin AB içerisinde serbestçe dolaşabilmesine olanak sağlar.
• EX Kodu: Avrupa Birliği üyesi olmayan ülkeler ile yapılan ihracat işlemleri için kullanılan bir koddur ve ürünlerin hangi ülkeye ihraç edildiğini gösterir. 
• GTİP Kodu: 5 alt bölümden oluşan bir koddur ve ürünlerin Gümrük tarife cetvelindeki istatistik pozisyonunu gösterir.
• Menşe Ülke Kodu: Bu kod, ürünlerin üretildiği veya kaynaklandığı ülkeyi gösterir.
• Döviz Kuru: Gümrük işlemlerinde ürünlerin değeri yabancı bir para birimi ile belirleniyorsa döviz kuru bilgisi için kod eklenir.

Gümrük Beyannamesi Nasıl Doldurulur?

Gümrük beyannamesi, ithalat ve ihracat işlemlerinde ürünlerin gümrük işlemlerini tamamlamak için kullanılır. Bu nedenle beyanname doldurulurken oldukça dikkatli olunmalıdır ve gümrük beyannamesi doldurma kılavuzu dikkate alınmalıdır. Beyanname doldururken şu adımları izleyebilirsiniz:

• Beyanname doldurulurken ürün kalemlerine göre doğru nüsha sayısı seçilmelidir.
• Her ürün kalemi forma dahil edilmelidir ve birden fazla var ise devam formu da eklenmelidir.
• Beyan sahibi rakamla belirlenen kutuları doldurmak zorundayken gümrük memuru harfle belirlenenleri doldurur. 
• Gerekli olmayan kutuların boş bırakılmasına özen gösterilmelidir.
• Ürünler ithalat, ihracat veya transit şeklinden hangisine uygunsa o gümrük idarelerinin imzası belgede bulunmalıdır.

Gümrük Beyannamesi Doldururken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Gümrük beyannamesi doldurulurken süreçlerin uzamaması ve ek maliyetlerle karşılaşmamak isteyen işletmelerin dikkat etmesi gereken birkaç unsur vardır. Bu unsurlar:

• Tüm bilgiler eksiksiz ve doğru bir şekilde beyan edilmelidir.
• Belgeler güncel olmalı ve mevzuata uygun bir şekilde sunulmalıdır.
• İlgili evraklar arasında, fatura, nakliye belgesi, sigorta poliçesi gibi önemli dokümanlar yer almalıdır. 
• Tüm ürünlerin doğru bir şekilde sınıflandırılmalı ve tarife kodları uygun bir biçimde girilmelidir.
• Beyannamede verilen bilgiler fatura veya nakliye belgesi gibi diğer belgeler ile tutarlı olmalıdır.
• Ürünlerin teslim şekilleri beyannamede belirtilmelidir.

Gümrük Beyannamesi Sorgulama Nasıl Yapılır?

Gümrük beyannamesi sorgulama işlemi, süreç içerisinde beyannamenin durumu hakkında bilgi almak için kullanılır. Sorgulama genellikle e-devlet, Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) veya Gümrük Ticaret Bakanlığı resmî web siteleri üzerinden yapılır ve şu adımlar takip edilmelidir:

1. E-Devlet Üzerinden Sorgulama:

• Kimlik bilgileri ve şifresi ile e-devlete giriş yapılmalıdır.
• Arama kutucuğuna ‘gümrük beyanname sorgulama’ yazdıktan sonra çıkan sonuca tıklanmalı ve gerekli olan bilgiler girilmelidir.

2. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB):

• GİB resmi internet sitesi üzerinden interaktif vergi dairesine giriş yapılmalıdır.
• Daha sonra mükellef işlemleri seçilmeli ve mükellef dosyası seçeneğine tıklanmalıdır. Bu aşamada gümrük çıkış beyannamesi seçeneği seçilerek beyanname sorgulanabilir.

3. Gümrük Ticaret Bakanlığı:

• Gümrük Ticaret Bakanlığı resmî web sitesinde bulunan beyanname sorgulama sayfasına gidilmelidir. 
• Bu sayfada beyanname numarası girilerek sorgulama yapılabilir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)