Ba/Bs Nedir? Ba/Bs Formu Nasıl Düzenlenir?

Türkiye’de faturalandırma ve vergilendirme ile ilgili süreçler, Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından yürütülür. GİB, ticari faaliyetlerin yasalara uygun bir şekilde gerçekleşmesinden sorumludur. Bu doğrultuda birtakım belgelerden faydalanır. Vergi mükelleflerinden Ba/Bs formu gibi belgeler talep ederek alım - satım işlemleri hakkında mutabakat sağlar. Kayıt dışı ticareti önlemeye yönelik kullanılan Ba/Bs formu nedir, nasıl ve kim tarafından düzenlenir?

Ba/Bs Nedir?

Ba/Bs formu; bilanço esasına göre defter tutarak vergi mükellefi olan kişi ve kurumların, belirli durum ve süreler dâhilinde vergi dairesine beyan etmeleri gereken bir belgedir. Ticari faaliyetlerde hem alıcı hem de satıcı mükellefler tarafından kesilen fatura tutarlarına istinaden doldurulup beyan edilmesi zorunlu bir formdur. Formlar her ne kadar vergi dairesine beyan ediliyor olsa da vergi beyannamesi niteliğinde değildir. Ba/Bs formu mutabakat sağlamak için kullanılır ve beyan sonrası bir vergi yükümlülüğü doğmaz.

Ba ve Bs kavramları aslında birer kısaltmadır. Daha doğrusu, yürürlükteki iki farklı belgenin kısa adlarının kısaltmasıdır. Ba; “bildirim alış” olarak kısaltılan Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu’nu ifade eder. “Bildirim satış” olarak bilinen Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu ise Bs şeklinde ifade edilir. 

Ba/Bs Formu Neden Önemlidir?

Ba/Bs formları, tarafların alım ve satım hareketlerini karşılaştırıp sahteciliği önlemek amacıyla talep edildiği için önemlidir. Ürün almak ve satmak gibi ticaretin temel faaliyetlerini gerçekleştiren mükelleflerin beyan ettiği bu formlar sayesinde sahte, yanıltıcı ve taklit edilmiş belgelerin tespiti sağlanır. Ayrıca KDV iadeleri ile ilgili veri tabanı oluşturmak için de kullanılır. Hem ticari faaliyetlere taraf olan kişi ve kurumların hem de Gelir İdaresi Başkanlığı’nın veri güncelliği açısından da önem taşır.

Hangi Durumlarda Ba/Bs Formları Düzenlenir?

Ba/Bs formu düzenlemenin belirli gereklilikleri vardır. En temel gereklilik, toplam fatura tutarıdır. Bu tutar 5.000 TL olarak belirlenmiştir. Söz konusu rakamın KDV hariç tutarı ifade ettiğini belirtmekte de fayda vardır. Buna göre Ba/Bs tutarı, dönem içinde 5.000 TL ve üzerinde olduğu durumlarda bu formlar düzenlenir ve beyan edilir. İlgili tutara ulaşma süresini ifade eden dönem için de düzenleme mevcuttur. Peki Ba/Bs formu ne zaman verilir?

Ba/Bs formu verilme süresi olarak her ayın 5’i olacak şekilde bir sınır çizilmiştir. Buna göre formlar için her dönem, 1 aylık süreç anlamına gelir. 1 aylık dönemde gerçekleşen mal ve hizmet alış/satışları, iadeler, demirbaşlar ve faturalandırılmış diğer giderlerin/gelirlerin ilgili tutara ulaşması durumunda form düzenlenir. İlgili tutara alış ve satış olarak ayrı ayrı ulaşılması gerekir.

Ba/Bs Formu Beyan Edilirken Gerekli Belgeler Nelerdir?

Ba/Bs formunun tek başına beyan edilmesi yeterli değildir. İçeriği oluşturan belgelerin de form ile birlikte beyan edilmesi gerekir. Söz konusu belgeler şunlardır:

• Gider pusulası
• Serbest meslek makbuzları
• Yolcu biletleri
• Yurt dışına kesilen faturalar
• Kur farkı faturaları
• İade faturaları
• 5.000 TL ve üzeri tüm mal ve hizmet faturaları

Ba/Bs Formu Nasıl Düzenlenir?

Ba/Bs formu, bilgisayar ortamında düzenlenir ve online olarak beyan edilir. Düzenleme işlemi için Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından hizmete sunulan Beyanname Düzenleme Programı’nın bilgisayara indirilip kurulması gerekir. Program yardımıyla formlar kolayca doldurulup yetkili kuruma beyan edilebilir. Söz konusu programın sadece GİB kaynağından indirilmesine de özen gösterilmelidir. 

Forma fatura adedi ve her bir faturanın tutarı ayrı ayrı yazılır. Örneğin bir formda 1.200 TL, 2.500 TL, 500 TL ve 800 TL şeklinde farklı faturalar bulunabilir. Tutarlar KDV hariç bir şekilde eklenir ve toplam tutarın 5.000 TL limitini geçmesi gerekir. Bu rakamın altında kalınması hâlinde form düzenlenemez. Ayrıca bir Ba/Bs formu örneğinde küsuratlar bulunmaz. Tutarlar, kuruşlar olmadan ve aşağıya doğru yuvarlanarak (2.345,75 TL yerine 2.345 TL gibi) eklenir. 

Kimler Ba/Bs Formu Verir?

Ba/Bs formu düzenleme ve beyan etmesi gereken kişiler, bilanço esasına göre defter tutan kişi ve kurumlardır. Ayrıca işletme hesabına esasına göre defter tutan mükellefler de bilanço esasına geçiş yaptıkları andan itibaren bu formları vermeye başlar. Bilanço esasına göre defter tutup form beyan eden kişi ve kurumlar, işletme hesabı esasına geçtikleri takdirde ise Ba/Bs formu verme işlemini sonlandırabilir. 

Hangi Şirketler Ba/Bs Formunu Vermekle Yükümlüdür?

Birden çok şubesi bulunan şirketler, kollektif şirketler ve adi ortaklıklar da Ba/Bs formu hazırlamakla yükümlüdür. Şubeleri bulunan bir şirket, Ba/Bs formunu merkez adına vermelidir. Fakat formda sadece merkezin değil, şubelerin de hareketleri yer almalıdır. Şube ve merkez bilgileri birleştirilerek merkez tarafından düzenlenecek tek bir form ile bildirilmelidir. 

Bilanço esasına göre defter tutan kollektif şirketler ve adi ortaklıklarda ise forma eklenen vergi numarasına dikkat edilmelidir. Formlar şirket ya da ortaklığa ait vergi numarası ile beyan edilmelidir. Ortaklardan herhangi birinin vergi numarasıyla beyan edilen formlar geçersizdir. 

Kimler Ba/Bs Formu Vermekten Muaftır?

Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu ile Mal ve Hizmet Satışlarına İlişkin Bildirim Formu’nu vermekten muaf tutulan bazı vergi mükellefleri de vardır. Kurumlar vergisinden muaf olan kişi ve kurumların, muafiyetten yararlandıkları ilk dönemden itibaren form beyan etmesine gerek yoktur. KDV muafiyetinin ise bu durumda bir geçerliliği yoktur. Kurumlar vergisine tabi olan işletmeler, gerekli işlemleri tamamlamadıkları takdirde Ba/Bs formu vermeme cezası alabilir. Ba/Bs formu cezası maddi olarak verilir ve miktarı yetkili kurum tarafından belirlenir. 

Hangi Belgeler Ba/Bs Formları ile Beyan Edilir?

Ba/Bs formu düzenlenirken forma konu olabilecek birtakım belgeler vardır. Her türlü mal ve hizmet alım satımlarına ilişkin faturalar buna dâhildir. Bu alım satımlar ile ilgili bir iade durumu varsa iade faturaları da formda yer almalıdır. Kısaca, yurt dışı ile yapılmış olsa bile faturalandırılmış tüm işlemlere ait belgeler formdaki tutarı etkiler. Tutara dâhil edilmeyen ve form ile birlikte beyan edilmesine gerek kalmayan faturalar da vardır. 

1/7/2021 tarihinde yürürlüğe giren VUK Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile Ba/Bs formuyla ilgili bir düzenleme de yapılmıştır. Ba/Bs formu değişikliğine göre e-fatura ve e-arşiv faturalarının formlara dâhil edilmesine gerek yoktur. Bunun sebebi, elektronik ortamda düzenlenen faturaların GİB sisteminde kayıtlı olmasıdır.