Site Hızı Nedir? E-Ticarette Site Hızı Neden Önemlidir?

Hızın hayatın her alanında öncelikli beklentiler arasına girdiği bir dönemde yaşıyoruz. Zira gündelik işlerin ya da çalışma hayatının getirdiği yoğunluk, yaptığımız her ne olursa olsun bu süreci bir an önce tamamlamak isteme gibi bir sonuçlar doğuruyor. Teknolojik gelişmelerin de tetiklediği bu beklentinin, özellikle dijital hayatta kendini hissettirdiği söyleyebiliriz. İnternet bağlantılarının daha da güçlü hâle geldiği bu dönemde bir web sitesinin en kısa sürede açılmasını ve işimizi hemen halletmeyi beklememiz hiç de şaşırtıcı değil. Bu durum da bizi önemli bir kavrama götürüyor: Site hızı.

Site Hızı Nedir?

Herhangi bir internet sitesi, genel olarak çeşitli kodlar vasıtasıyla oluşturulmuş bir tasarımın, görseller ve metinlerin birleşimidir. Bu öğelerin yüklenmesi ya da diğer bir deyiş ile kullanıcı tarafından görüntülenebilmesi ve kullanıma hazır hâle gelmesi bir süre alır. İşte site hızı, en özet ifade ile bu süreyi tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Daha teknik bir açıklama yapacak olursak da site hızının, o sitedeki belli sayfalardan alınan örneklerden edinilen yükleme hızını işaret ettiğini söyleyebiliriz. 

Site hızı, hem sitenin sahibi hem de kullanıcı açısından oldukça önemli bir değişkendir. Bu değişkenin ziyaretçi için taşıdığı önem, temelde kullanıcı deneyimi ile alakalıdır. Görüntülemek istediği bir sayfanın uzun sürede yüklenmesi, kullanıcının o siteyi terk etmesine ve aynı bilgiyi başka kaynaklarda aramasına neden olur. Ziyaretçilerin, bu yöndeki eğilimi, tahmin edileceği üzere ilgili sitenin trafiğini düşürür. Bu site tıklanma başına ya da trafik ile reklam geliri elde ediyorsa söz konusu yavaşlık, daha büyük zararlara da yol açabilir. 

E-ticaret siteleri için de durum hemen hemen benzer şekilde seyreder. Bu siteler, tıklanma üzerinden kazanç sağlamıyor olsa da pratik arayüzleri ve hızlı görüntülenmeleri ile kullanıcının alışveriş sürecini kolaylaştırmalıdır. Müşteri, arzu ettiği ürünün bulunduğu sayfanın yeterli hızda açılmaması durumda çok büyük ihtimalle başka sitelere yönelir. Yani o e-ticaret sitesinin dönüşüm oranı ciddi anlamda düşer. 

Hızın, siteler için taşıdığı önem sadece trafik ve dönüşüm oranıyla da ilgili değildir. Yakın geçmişte yapılan güncellemeler ile Google, site hızını en önemli sıralama faktörlerinden biri hâline getirmiştir. Yani hız anlamında belirli bir seviyenin altında olan sitelerin, SEO çalışmalarına gerekli özen gösterilmiş olsa dahi arama sonuçlarında üst sıralara çıkması son derece zordur.

Bu noktada site hızının hangi faktörlere bağlı olduğu konusu gündeme gelir. Bu hız, genel olarak dört ana faktör üzerinden şekillenir:

• Sunucu tabanlı faktörler: Türkiye kaynaklı ve ping süresi etkin sunucuları tercih ederek site hızınızı artırabilirsiniz. Ayrıca sunucunun GZİP eklentisi bulunup bulunmaması da bu açıdan oldukça etkilidir.
• Kodlama kaynaklı faktörler: Site ne kadar basit şekilde kodlanmış ve gereksiz kodlardan ne ölçüde arındırılmış ise o kadar hızlı olur. 
• İmaj dosyalarından ileri gelen faktörler: Görseller, büyük dosya boyutları nedeniyle internet sitelerinin en yavaş yüklenen unsurlarının başında gelir. Bu sorunu bertaraf etmek; geometrik şekiller için .svg, fotoğraf ve diğer görseller için ise .jpeg uzantılı dosyaların kullanılması ile mümkün olabilir. 
• İnternet sitelerine bağlı dış kaynaklı istekler: Sitenizde yer alan görsel ve benzeri unsurlar, başka kaynaklar tarafından da kullanılıyorsa bu durum yavaşlığa neden olur. Bu konuda gerekli ayarlamaları yaparak başka sitelerin sizin sunucunuzda yoğunluk oluşturmasını engelleyebilirsiniz.

Site Hızını Ölçmek İçin Kullanılan Metrikler Nelerdir?

Site hızı sorgulama için kullanılabilecek pek çok farklı araç vardır. Google tarafından tarafından sunulan PageSpeed Insights, bu amaçla en çok tercih edilen uygulamalardan biridir. Bu site hızı testi, söz konusu ölçümü belli başlı metrikler üzerinden yapar. Şimdi bu metriklerin ne anlama geldiğini inceleyelim.

First Contentful Paint

Her bir internet sayfası, birtakım bilgileri kapsayan içeriklerden oluşur. Türkçeye “ilk zengin içerikli boyama” şeklinde geçmiş olan bu metrik, bir anlam ifade eden ilk görüntünün oluşması için geçen zamanı tanımlamak için kullanılır. Bu aşamada oluşan görüntü, ziyaretçiye o sayfada nelerin yer aldığına dair kabataslak bir fikir verir.

Largest Contentful Paint (LCP)

Largest contentful paint, ilk zengin içerikli boyamanın bir sonraki adımı gibi düşünülebilir. Bu metrik, ilgili sayfadaki en büyük öğenin görüntülenme hızını ölçer. Yani temelde, o sitenin genel itibarı ile görünür olduğunu, kullanıcıların pek çok detaya ulaşabildiği bir anı işaret eder. Zira yukarıda da belirttiğimiz üzere bu tarz büyük öğelerin yüklemesi, yüksek dosya boyutları sebebiyle daha fazla zaman alır. Bunların görünür hâle gelmesi, sayfanın çok büyük kısmının da ekrana gelmiş olduğunu gösterir.

Time to Interactive

İnternet sayfaları, tabii ki sadece görsellerden ya da metinlerden ibaret değildir. Bu yapılar, ziyaretçilerin istekleri doğrultusunda kullanabildikleri butonlar, linkler ya da arama aracı gibi pek çok farklı unsuru da içerir. İşte time to interactive olarak isimlendirilen bu metrik, sayfanın tüm bu araçları ile tamamen kullanılabilecek hâle gelmesi için geçen süreyi baz alır. Sitenin bu temel unsurlarının kullanılabilir olması için her öğenin tamamen yüklenmesine gerek yoktur. Dolayısıyla önemli öğelerin yüklenmesini öne olarak bu süreyi kısaltabilirsiniz.

Total Blocking Time

Total blocking time metriği, ilk zengin içerikli boyama ile time to interactive aşamaları arasında geçen süreye odaklanır. Bu süre zarfında içerikler görüntülenebilir ama tıklama ya da benzeri işlemleri yapmak henüz mümkün değildir. Hâl böyle iken bu süreyi mümkün olduğunca kısa tutmak, kullanıcı deneyimini daha kaliteli kılmak adına büyük önem taşır. Zira siteyi ziyaret eden kişi, gördüğü ve ilgisini çeken detaylara bir an evvel ulaşmak isteyecektir.

Speed Index

Bu metrik, sitenin ilk komuttan itibaren ne kadar hızlı yüklendiğini ölçer. Burada önemli olan belirli aşamalar değil, geçen süre içinde sitedeki öğelerin yüzde kaçlık bir kısmının yüklendiğidir. 

Cumulative Layout Shift (CLS)

Bazı internet sitelerinin yüklenmesi sırasında kimi öğelerin hareket ettiği dikkatinizi çekmiştir. Sitenin henüz tam olarak yüklenmediği esnada bu şekilde ekrana yansıyan içerikler, başta yanlış tıklama olmak üzere farklı sorunlara neden olur ve kullanıcı deneyimini düşürür. Cumulative layout shift olarak bilinen metrik, bu tür kayma hareketlerini hesaplar. Buradan hareketle de sitenin ne kadar stabil bir deneyim vadettiğini ortaya koyar. CLS’in Google’ın en çok dikkat ettiği metriklerden biri olduğu bilinmektedir.

Time to First Byte

Bu saydıklarımız arasında Google PageSpeed Insights tarafından kullanılmayan tek metrik, time to first byte’tır. Bu metrik, sitenin bulunduğu sunucuya ilk komutun gönderilmesi ile web tarayıcıya ilk bitin yüklenmesi arasında geçen zaman aralığını ifade eder. Time to first byte da Google’ın önemsediği, sıralama sonuçlarını belirlerken göz önünde bulundurduğu önemli metriklerden bir diğeridir.

Site Hızını İyileştirmek İçin Neler Yapılabilir?

Site hızı ölçme araçları ile yapacağınız analizlerle elde ettiğiniz veriler, her zaman istenen düzeyde olmayabilir ve devamında “Site hızı nasıl arttırılır?” sorusu gündeme gelebilir. Bu konuda iyileştirme yapmak adına şu yolları izleyebilirsiniz:

Görsel Optimizasyon

Görsel optimizasyon, hem çok basit şekilde uygulanabilen hem de oldukça etkili sonuç veren bir yöntemdir. Görsellerin kalitesi bozulmadan sıkıştırılarak boyutu küçültüldükten sonra ilgili alanlara eklenmesi, yüklenme hızını ciddi anlamda yükseltir. Site hızı arttırma için görsellerin uygun boyutlarda kullanılması da oldukça faydalıdır. JPG ya da PMG gibi imaj dosyası formatları görece küçük boyutlu olmaları nedeniyle tercih edilebilir. Son dönemde ise yüklenmesi daha da kısa süren WEBP formatı popülerlik kazanmıştır. Fakat bu ve benzeri yeni nesil formatların desteklenmesi için de site altyapısından birtakım ayarlamaların yapılması gerektiğini belirtmekte fayda var.

Yönlendirme Zincirlerinden Kaçınmak

Sayfalar arasında uzun yönlendirme zincirlerinin kullanılması, site hızına olumsuz etki eden bir durumdur. Bunun getireceği yavaşlıktan kaçınmak adına yönlendirmelerin kaynaktan direkt hedef sayfaya doğru yapılması gerekir. 

Sunucu Yanıt Süresi

Sunucu yanıt süresi, kabaca sitenizin üzerinde bulunduğu sunucunun kullanıcının taleplerine cevap verme hızı olarak tanımlanabilir. Bu süre, time to first byte metriği ile ölçülür. Bu sürenin düşük olması, genellikle satın aldığınız hosting hizmetinin yeterli niteliklere sahip olmamasından ileri gelir. Düşük yanıt süresi sorunu yaşıyorsanız bu konu ile ilgili hosting sağlayıcınız ile görüşmeniz faydalı olacaktır.

CDN Kullanımı

CDN ya da Türkçe ifade ile içerik dağıtım ağı sunucuları, sitenizin bulunduğu sunucular ile ziyaretçilerin arasındaki fiziksel mesafenin doğurduğu yavaşlığı gidermek adına ideal bir çözümdür. Bu uygulama ile kullanıcılar, doğrudan sizin sunucunuza değil de kendilerine daha yakın olan veri merkezine bağlanırlar. Böylelikle sitenizde yer alan verileri daha hızlı bir şekilde yükler ve görüntülerler.

Metinleri Sıkıştırma ve Kodları Optimize Etme

İnternet siteleri; JavaScript, HTML ve CSS gibi farklı dillerde yapılan kodlamalardan oluşur. Yapılan bu kodlamaları gereksiz boşluk ve noktalama işaretlerinden arındırarak daha basit hâle getirebilirsiniz. Bunun sonucunda dosya boyutları düşer ve dolayısıyla site hızı artar. Ayrıca GZIP ile bu kodları sıkıştırmak da dosya boyutlarını minimize etmek için oldukça etkili bir yoldur.

JS Kaynak Kullanımını Optimize Etmek

JavaScript oluşturulan öğeler, kademeli olarak değil, tamamı yüklendikten sonra ziyaretçiye gösterilir. Yani JS kaynakları iyi düzenlenmemiş sayfalarda kullanıcılar, belli bir süre boyunca hiçbir öğeyi görmeden yükleme aşamasının tamamlanmasını beklemek zorunda kalabilir. Fakat bu kaynakların verimli kullanılması, bu sürenin hissedilmeyecek kadar düşürülmesini sağlayabilir. Bunun için izlenebilecek en etkili yöntemlerden biri, tek ve büyük bit JS kaynağı kullanmak yerine söz konusu kaynağı daha küçük parçalara bölmektir. Daha önemli konumdaki öğelerin tek bir kaynakta toplanması, bu verilerin kullanıcı tarafından daha hızlı görüntülenmesi sağlar.  

E-Ticarette Site Hızı Neden Önemlidir?

Site hızının e-ticaret mecraları için diğer sitelere kıyasla daha büyük önem taşıdığı söylenebilir. Zira kişiler, bu tür sitelerde sadece bilgi almanın ve zaman geçirmenin de ötesinde, belirli bir ücret karşılığında ürün ya da hizmet satın alırlar. Bu sürecin tamamlanması, yani ziyaretçinin alıcıya dönüşmesi, site hızı ile doğrudan ilişkilidir.

Ziyaretçiden alıcı pozisyonuna geçiş, dönüşüm oranı olarak ifade edilen bir kavram üzerinden ölçülür ve yapılan araştırmalar site hızı ile bu oran arasında sıkı bir ilişki olduğunu gözler önüne sermektedir. portent.com’da yayınlanan bir analizin sonuçlarına göre, yüklenme hızı 1 saniyenin altında olan e-ticaret siteleri için dönüşüm oranı %8,11 olarak ölçülmüştür. Yükleme hızının 5 saniyeye çıktığı sitelerde ise bu oran %2,2’ye kadar düşmektedir. 

Bu veriler üzerinden kaba bir hesap yapacak olursak; site hızı 1 saniyeden az olan bir sitede 50 liralık bir ürünün sayfasını ziyaret eden her 100 kişiden 8,11’i, satın alma işlemini gerçekleştirir. Site, bu işlemler sonucunda 405,50 lira gelir elde eder. Sitenin hızı 5 saniye olsaydı, gelir 110 liraya düşecekti. Yani sitenin sahibi olan işletmenin kazancı, 295,50 lira daha düşük olacaktı. Bu rakamlar ışığında rahatlıkla söylenebilir ki e-ticarette başarı için site hızı, çok önemli bir faktördür.

Site hızı ve e-ticaret ilişkisinin kapsamı, dönüşüm oranıyla da sınırlı değildir. Daha hızlı sitelerin arama sonuçlarında daha yüksek sıralarda yer alması da o sitenin satış rakamlarının yukarı çıkmasını sağlar. E-ticarette başarı için site hızı, periyodik olarak test edilmeli ve düşüş tespit edilmesi durumunda gerekli önlemler ivedilikle alınmalıdır. Akıllı telefon gibi cihazlarla yapılan alışveriş oranının yüksek olması göz önünde bulundurularak site mobil hız testi de ihmal edilmemelidir.